भाडीपा वाल्यांचे मी काही फारसे शोज, व्हिडीओज वगैरे वगैरे बघितलेले नाहीत. काहीही कारण नाही. उगाच. कधी मुद्दाम बघावेसे वाटले नाहीत किंवा बघायच्या पेंडिंग लिस्ट मधले एवढे चित्रपट/सिरीज बाकी असायच्या की मला स्टॅन्डअपच्या (म्हणजे बघण्याच्या) वाट्याला कधी जावंसंच वाटलं नाही. यात "मी लय भारी" वगैरे दाखवण्याचा काहीही हेतू आढळल्यास तो माझ्या शब्दनिवडीचा दोष समजावा.
तर काही महिन्यांपूर्वी भाडीपावरचा एका मराठी मुलीचा भारी स्टॅन्डअप व्हिडीओ फिरत फिरत कोणा एकाच्या टाईमलाईनवर दिसला. मग दुसऱ्याच्या दिसला. काही दिवसांनी तिसऱ्याच्या दिसला. सोशल मीडिया, युट्युब वगैरे सर्वसामान्यांच्या अगदी हातबोटावर पोचल्याने अनेकदा त्यावरच्या कन्टेन्टचा दर्जा इतका घसरलेला असतो की असे व्हिडीओज किमान १०-१५ जणांच्या टाईमलाईनवर आणि किमान दहाएक कायाप्पा ग्रुप्समध्ये दिसल्याशिवाय मी स्वतःहून उगाच त्यांच्या वाट्याला जात नाही. पुन्हा एकदा यात "मी लय भारी" वाला प्रकार आढळल्यास....
तर या मराठी मुलीच्या व्हिडीओने वरील सर्व निकष उडत्या रंगांत (फ्लाईंग कलर्स) पार केल्याने एकदाचं मी त्या व्हिडीओवरचं 'प्ले' बटन दाबलंच. आणि बरोब्बर छत्तिसाव्या सेकंदाला 'स्टॉप' ही दाबलं. बघायला जाऊ नका. का ते सांगतो. छत्तिसाव्या सेकंदाला 'साऊथ बॉंबे' असं ऐकू आलं आणि माझा इंटरेस्ट संपला. होय. मुंबईत राहणाऱ्या, मराठी माध्यमात शिकलेल्या मुलीच्या तोंडून 'बॉंबे' ऐकल्याने मला पुढे ऐकावंसं वाटलं नाही. हो. हा माझाच दोष आहे. असो.
त्यानंतर पुन्हा महिन्यांनी अनेक टाईमलाईन्सवर आणि ग्रुप्समध्ये दिसायला लागल्याने पुन्हा एकवार तो 'बॉंबे' चा खडा दाताखाली चावून टाकून पुढे जायचा निर्धार केला. काही सेकंद पुढे सरकल्यावर व्हिडीओ याआधी न बघितल्याचा मला थोडा पश्चाताप व्हायलाच लागला. त्यानंतर ती आर्यन एज्युकेशन सोसायटीच्या मराठी शाळेची थोडक्यात आर्यन शाळेची माजी विद्यार्थिनी आहे असा उल्लेख ऐकल्यावर तर मला विशेष आनंद झाला. कारण इयत्ता पहिली पर्यंत मी ही त्याच आर्यन शाळेचा विद्यार्थी होतो. क्षणभर तेव्हाच्या माझ्या वर्गशिक्षिका सामंत बाई आणि तेव्हाच्या आमच्या मुख्याध्यापिका (आमच्याच चाळीत राहणाऱ्या) दांडेकर बाई नजरेसमोर चमकून गेल्या.
पुन्हा काही सेकंदांनी हिंदुत्व आणि मराठीला चिमटे निघायला लागले. आणि थेट "मंदिर वही बनाएंगे" वरच्या कोट्या झाल्या. पुन्हा एकवार 'स्टॉप' चं बटन दाबलं गेलं. हे सगळेच स्टॅन्डअपवाले स्वतःला स्वतःच्या गल्लीतले कुणाल कामरा समजून त्याचं अंधानुकरण करायला का जातात हा मला नेहमीच पडलेला प्रश्न आहे. नाही. हे मी दुर्दैवी या अर्थाने म्हणतोय, खेदाने म्हणतोय, विषादाने म्हणतोय. कामरा सर्वोच्च आदर्श??? तोही मुंबईत राहणाऱ्या, आर्यन शाळेत शिकलेल्या, मराठी मुलीचा? पुन्हा एकदा सामंत बाई आणि दांडेकर बाई नजरेसमोर तरळून गेल्या. पण यावेळी मी त्यांना नजर देऊ शकलो नाही.
आज उगाच रिकामटेकडेपणा करत बसलो असताना पुन्हा एकदा "बघाच" अशा अर्थाने तो व्हिडीओ पुन्हा एकदा समोर आला. दोन्ही बाईंकडे दुर्लक्ष करून मी पुन्हा एकवार तो बघायला घेतला. (सॉरी बाई!). आधीचे दोन्ही खडे निकराने चावून टाकून मी पुढच्या हल्ल्यांना सज्ज झालो. त्यानंतर मराठी शाळेच्या गणवेशाची (कदाचित तोकडा स्कर्ट नसण्याबद्दल आणि) सलवार-कुडता-ओढणी असण्याबद्दल आणि बांगड्या-टिकल्यांची टर उडवून झाली. मग आर्यन एज्युकेशन सोसायटीच्या मराठी शाळेला नाताळच्या नसलेल्या पण गोकुळ अष्टमीला मिळणाऱ्या दहा दिवसांच्या सुट्टीवर ताशेरे ओढून झाले. मराठी शाळेने नाताळच्या सणाला दहा दिवस सुट्टी देण्याची गरज काय किंवा संबंध काय हा छोटासा तपशील इंग्रजी गटणे बाई विसरल्या. असो. त्यानंतर शाळेत वॅलेन्टाईन 'साजरा' होत नसल्याची आणि त्याऐवजी त्यादिवशी आसारामबापूच्या आश्रमातल्या लोकांची प्रवचनं वगैरे विषय झाला. आर्यन शाळेत हे असं खरंच होतं का याची कल्पना नाही परंतु पुढे मारायच्या एका सॉल्लिड पंच (बुक्की) साठी ती सोय असावी असा समज मी करून घेतला.
त्यानंतर इतर छंद आणि वार्षिक स्नेहसंमेलन यांचं दुय्य्मत्व दिसण्याचा नंबर लागला. आता छोटी शेजारीण शाळेत "साऊंड ऑफ म्युझिक" करते म्हणून आर्यन शाळेनेही तेच करावं ही अनाठायी अपेक्षा आणि त्याबरोबरच आर्यन शाळा ते करत नसल्याने स्टॅन्डअपमध्ये त्यावर टोमणे मारावे हे समीकरण फारच ओढूनताणून जुळवल्यासारखं वाटलं. आता ताईंच्या स्कर्ट-टायवाल्या शाळा वार्षिक स्नेहसंमेलनात अफझलवधा बद्दलचं नाटुकलं किंवा नटसम्राट मधली स्वगतं म्हणत नाहीत म्हणून त्या शाळेतल्या एखाद्या/एखादीने असलं बादरायण स्टॅन्डअप केल्याचा व्हिडीओ पाहिलाय का तुम्ही? ते जेवढं अस्थानी आणि अर्थहीन आहे तेवढंच सदरहू व्हिडीओतली तुलनाही!
त्यांनंतर गाडी घसरली ती कोळीनृत्यावर. त्यानंतर 'त्यांना' शिकवलं जाणारा शेक्सपिअर आणि 'आम्हाला' असलेल्या जड जड मराठी कविता यांची अनावश्यक तुलना!! या सगळ्या सगळ्यात विषय पुन्हा तोच आणि आशयही तोच. कित्ती गावठी आहे हे सगळं ! आणि या सगळ्यापायी आमच्यातल्या क्रिएटिव्हिटीला कसा अज्जिबात वाव मिळाला नाही हे उगाचंच ओढूनताणून विनोदी पद्धतीने सांगितलेलं तात्पर्य! आर्यन शाळेतले संस्कार, शिकवण, वातावरण,त्या कविता, "कोळी नृत्य" इत्यादी सगळ्यांमुळेच आज आपण इतक्या सगळ्या लोकांसमोर स्टॅन्डअपला उभे राहून (त्याच शाळेला आणि संस्कृतीला वारेमाप नावं ठेवतोय) बोलू शकतोय हा महत्वाचा तपशील पुनश्च एकवार गटणेताई विसरल्या.
त्यांचं कसं भारी वालं 'डेटिंग' आणि आमचं आपलं 'प्रकरण' वाल्या हास्यास्पद तुलनेवर पुन्हा एकवार 'ते' बरोबर आणि 'हे' चूक असं का याचा कुठलाही ढोबळही संदर्भ पुरवण्याच्या फालतू फंदात न पडता व्हिडीओ (एकदाचा) संपला.
या संपूर्ण प्रकरणात मराठी शाळा कशा टाकाऊ, दर्जाहीन, फालतू, प्रांतवादी, कमअस्सल, दर्जाहीन आहेत हे विविध प्रकारच्या टोमण्यांमधून आणि अत्यंत चुकीच्या उदाहरणांचा आधार घेऊन पटवून देण्याचा अयशस्वी प्रयत्न आढळला. पण त्याच वेळी मराठी शाळांचा (निदान आमच्या [आणि ताईंच्याही] वेळचा) दर्जा, अत्यंत कमी फीया, मराठी सणांचे संस्कार या सगळ्यांकडे सोयीस्कर दुर्लक्ष केल्याचंही लक्षात आलं.
आता यावर अनेकांचं म्हणणं असंही असेल की हा निव्वळ विनोद आहे. स्टॅन्डअप आहे. यात एवढं सिरीयस होण्यासारखं काय आहे? नाही आवडलं तर सोडून द्या वगैरे वगैरे. तर ज्यांना असं वाटतं त्यांनी हे आमचं लेखनही एका नावाजलेल्या मराठी शाळेच्या जुन्या माजी विद्यार्थ्याने स्मरणरंजनात (ताईंच्या चाहत्यांनी इथे 'नॉस्टॅल्जीक' वाचावे) रममाण होऊन या विनोद म्हणूनआणि वस्तुस्थिती म्हणूनही अत्यंत चुकीच्या असलेल्या (आणि तरीही) नावाजलेल्या व्हिडीओला दिलेलं उत्तर असून तुम्हाला आवडलं नसल्यास सोडून द्यावं कारण हे तुम्हा कोणासाठीही किंवा टीकेसाठी किंवा व्हिडीओला उत्तर देण्यासाठी केलेलं नाही!
मात्र हे सगळं लिहून झाल्यावर पुन्हा एकदा स्वतःशीच वाचून बघत असताना अचानक आमच्या सामंत बाई आणि दांडेकर बाई क्षणभर समाधानाने हसल्याचा भास झाला आणि एकदम भरून पावल्यासारखं मात्र नक्की झालं!
तर काही महिन्यांपूर्वी भाडीपावरचा एका मराठी मुलीचा भारी स्टॅन्डअप व्हिडीओ फिरत फिरत कोणा एकाच्या टाईमलाईनवर दिसला. मग दुसऱ्याच्या दिसला. काही दिवसांनी तिसऱ्याच्या दिसला. सोशल मीडिया, युट्युब वगैरे सर्वसामान्यांच्या अगदी हातबोटावर पोचल्याने अनेकदा त्यावरच्या कन्टेन्टचा दर्जा इतका घसरलेला असतो की असे व्हिडीओज किमान १०-१५ जणांच्या टाईमलाईनवर आणि किमान दहाएक कायाप्पा ग्रुप्समध्ये दिसल्याशिवाय मी स्वतःहून उगाच त्यांच्या वाट्याला जात नाही. पुन्हा एकदा यात "मी लय भारी" वाला प्रकार आढळल्यास....
तर या मराठी मुलीच्या व्हिडीओने वरील सर्व निकष उडत्या रंगांत (फ्लाईंग कलर्स) पार केल्याने एकदाचं मी त्या व्हिडीओवरचं 'प्ले' बटन दाबलंच. आणि बरोब्बर छत्तिसाव्या सेकंदाला 'स्टॉप' ही दाबलं. बघायला जाऊ नका. का ते सांगतो. छत्तिसाव्या सेकंदाला 'साऊथ बॉंबे' असं ऐकू आलं आणि माझा इंटरेस्ट संपला. होय. मुंबईत राहणाऱ्या, मराठी माध्यमात शिकलेल्या मुलीच्या तोंडून 'बॉंबे' ऐकल्याने मला पुढे ऐकावंसं वाटलं नाही. हो. हा माझाच दोष आहे. असो.
त्यानंतर पुन्हा महिन्यांनी अनेक टाईमलाईन्सवर आणि ग्रुप्समध्ये दिसायला लागल्याने पुन्हा एकवार तो 'बॉंबे' चा खडा दाताखाली चावून टाकून पुढे जायचा निर्धार केला. काही सेकंद पुढे सरकल्यावर व्हिडीओ याआधी न बघितल्याचा मला थोडा पश्चाताप व्हायलाच लागला. त्यानंतर ती आर्यन एज्युकेशन सोसायटीच्या मराठी शाळेची थोडक्यात आर्यन शाळेची माजी विद्यार्थिनी आहे असा उल्लेख ऐकल्यावर तर मला विशेष आनंद झाला. कारण इयत्ता पहिली पर्यंत मी ही त्याच आर्यन शाळेचा विद्यार्थी होतो. क्षणभर तेव्हाच्या माझ्या वर्गशिक्षिका सामंत बाई आणि तेव्हाच्या आमच्या मुख्याध्यापिका (आमच्याच चाळीत राहणाऱ्या) दांडेकर बाई नजरेसमोर चमकून गेल्या.
पुन्हा काही सेकंदांनी हिंदुत्व आणि मराठीला चिमटे निघायला लागले. आणि थेट "मंदिर वही बनाएंगे" वरच्या कोट्या झाल्या. पुन्हा एकवार 'स्टॉप' चं बटन दाबलं गेलं. हे सगळेच स्टॅन्डअपवाले स्वतःला स्वतःच्या गल्लीतले कुणाल कामरा समजून त्याचं अंधानुकरण करायला का जातात हा मला नेहमीच पडलेला प्रश्न आहे. नाही. हे मी दुर्दैवी या अर्थाने म्हणतोय, खेदाने म्हणतोय, विषादाने म्हणतोय. कामरा सर्वोच्च आदर्श??? तोही मुंबईत राहणाऱ्या, आर्यन शाळेत शिकलेल्या, मराठी मुलीचा? पुन्हा एकदा सामंत बाई आणि दांडेकर बाई नजरेसमोर तरळून गेल्या. पण यावेळी मी त्यांना नजर देऊ शकलो नाही.
आज उगाच रिकामटेकडेपणा करत बसलो असताना पुन्हा एकदा "बघाच" अशा अर्थाने तो व्हिडीओ पुन्हा एकदा समोर आला. दोन्ही बाईंकडे दुर्लक्ष करून मी पुन्हा एकवार तो बघायला घेतला. (सॉरी बाई!). आधीचे दोन्ही खडे निकराने चावून टाकून मी पुढच्या हल्ल्यांना सज्ज झालो. त्यानंतर मराठी शाळेच्या गणवेशाची (कदाचित तोकडा स्कर्ट नसण्याबद्दल आणि) सलवार-कुडता-ओढणी असण्याबद्दल आणि बांगड्या-टिकल्यांची टर उडवून झाली. मग आर्यन एज्युकेशन सोसायटीच्या मराठी शाळेला नाताळच्या नसलेल्या पण गोकुळ अष्टमीला मिळणाऱ्या दहा दिवसांच्या सुट्टीवर ताशेरे ओढून झाले. मराठी शाळेने नाताळच्या सणाला दहा दिवस सुट्टी देण्याची गरज काय किंवा संबंध काय हा छोटासा तपशील इंग्रजी गटणे बाई विसरल्या. असो. त्यानंतर शाळेत वॅलेन्टाईन 'साजरा' होत नसल्याची आणि त्याऐवजी त्यादिवशी आसारामबापूच्या आश्रमातल्या लोकांची प्रवचनं वगैरे विषय झाला. आर्यन शाळेत हे असं खरंच होतं का याची कल्पना नाही परंतु पुढे मारायच्या एका सॉल्लिड पंच (बुक्की) साठी ती सोय असावी असा समज मी करून घेतला.
त्यानंतर इतर छंद आणि वार्षिक स्नेहसंमेलन यांचं दुय्य्मत्व दिसण्याचा नंबर लागला. आता छोटी शेजारीण शाळेत "साऊंड ऑफ म्युझिक" करते म्हणून आर्यन शाळेनेही तेच करावं ही अनाठायी अपेक्षा आणि त्याबरोबरच आर्यन शाळा ते करत नसल्याने स्टॅन्डअपमध्ये त्यावर टोमणे मारावे हे समीकरण फारच ओढूनताणून जुळवल्यासारखं वाटलं. आता ताईंच्या स्कर्ट-टायवाल्या शाळा वार्षिक स्नेहसंमेलनात अफझलवधा बद्दलचं नाटुकलं किंवा नटसम्राट मधली स्वगतं म्हणत नाहीत म्हणून त्या शाळेतल्या एखाद्या/एखादीने असलं बादरायण स्टॅन्डअप केल्याचा व्हिडीओ पाहिलाय का तुम्ही? ते जेवढं अस्थानी आणि अर्थहीन आहे तेवढंच सदरहू व्हिडीओतली तुलनाही!
त्यांनंतर गाडी घसरली ती कोळीनृत्यावर. त्यानंतर 'त्यांना' शिकवलं जाणारा शेक्सपिअर आणि 'आम्हाला' असलेल्या जड जड मराठी कविता यांची अनावश्यक तुलना!! या सगळ्या सगळ्यात विषय पुन्हा तोच आणि आशयही तोच. कित्ती गावठी आहे हे सगळं ! आणि या सगळ्यापायी आमच्यातल्या क्रिएटिव्हिटीला कसा अज्जिबात वाव मिळाला नाही हे उगाचंच ओढूनताणून विनोदी पद्धतीने सांगितलेलं तात्पर्य! आर्यन शाळेतले संस्कार, शिकवण, वातावरण,त्या कविता, "कोळी नृत्य" इत्यादी सगळ्यांमुळेच आज आपण इतक्या सगळ्या लोकांसमोर स्टॅन्डअपला उभे राहून (त्याच शाळेला आणि संस्कृतीला वारेमाप नावं ठेवतोय) बोलू शकतोय हा महत्वाचा तपशील पुनश्च एकवार गटणेताई विसरल्या.
त्यांचं कसं भारी वालं 'डेटिंग' आणि आमचं आपलं 'प्रकरण' वाल्या हास्यास्पद तुलनेवर पुन्हा एकवार 'ते' बरोबर आणि 'हे' चूक असं का याचा कुठलाही ढोबळही संदर्भ पुरवण्याच्या फालतू फंदात न पडता व्हिडीओ (एकदाचा) संपला.
या संपूर्ण प्रकरणात मराठी शाळा कशा टाकाऊ, दर्जाहीन, फालतू, प्रांतवादी, कमअस्सल, दर्जाहीन आहेत हे विविध प्रकारच्या टोमण्यांमधून आणि अत्यंत चुकीच्या उदाहरणांचा आधार घेऊन पटवून देण्याचा अयशस्वी प्रयत्न आढळला. पण त्याच वेळी मराठी शाळांचा (निदान आमच्या [आणि ताईंच्याही] वेळचा) दर्जा, अत्यंत कमी फीया, मराठी सणांचे संस्कार या सगळ्यांकडे सोयीस्कर दुर्लक्ष केल्याचंही लक्षात आलं.
आता यावर अनेकांचं म्हणणं असंही असेल की हा निव्वळ विनोद आहे. स्टॅन्डअप आहे. यात एवढं सिरीयस होण्यासारखं काय आहे? नाही आवडलं तर सोडून द्या वगैरे वगैरे. तर ज्यांना असं वाटतं त्यांनी हे आमचं लेखनही एका नावाजलेल्या मराठी शाळेच्या जुन्या माजी विद्यार्थ्याने स्मरणरंजनात (ताईंच्या चाहत्यांनी इथे 'नॉस्टॅल्जीक' वाचावे) रममाण होऊन या विनोद म्हणूनआणि वस्तुस्थिती म्हणूनही अत्यंत चुकीच्या असलेल्या (आणि तरीही) नावाजलेल्या व्हिडीओला दिलेलं उत्तर असून तुम्हाला आवडलं नसल्यास सोडून द्यावं कारण हे तुम्हा कोणासाठीही किंवा टीकेसाठी किंवा व्हिडीओला उत्तर देण्यासाठी केलेलं नाही!
मात्र हे सगळं लिहून झाल्यावर पुन्हा एकदा स्वतःशीच वाचून बघत असताना अचानक आमच्या सामंत बाई आणि दांडेकर बाई क्षणभर समाधानाने हसल्याचा भास झाला आणि एकदम भरून पावल्यासारखं मात्र नक्की झालं!
